HAVA KİRLİLİĞİ NEDİR, NASIL ÖNLENEBİLİR?
“HAVA KİRLİLİĞİ NEDİR? NASIL ÖNLENEBİLİR?”
Hava kirliliği, havada tespit edilen turist maddelerin belirli bir seviyesi aşmasıyla meydana gelir. Bu turist maddelerin artışı, insanların ve başka bütün canlıların sağlığı üstünde olumsuz bir tesir yaratabilir.
Hava kirliliğinden kaynaklanan sıhhat problemlerinin başında astım, alerji gibi solunum rahatsızlıkları gelir. Hava kirliliğinin önlenememesi, ekolojik dengenin bozulmasına sebebiyet verebilir ve canlıların hayat alanları vakit amacıylade daralabilir. Kötü senaryolarla karşılaşmamak ve dünyayı yaşanır kılmak amacıyla hava kirliliğinin bir an evvelce önüne geçilmesi lüzumir.
HAVA KİRLİLİĞİNİN NEDENLERİ
Hava kirliliğine namacıyla olan turist maddelerin bazıları şunlardır:
• Karbonmonoksit: Evlerde ya da iş bölgelerinde sarfedilen yakıtların tam manasıyla yanmaması ile açığa çıkan karbonmonoksit, kanda tespit edilen oksijen sayısını azaltır. Sigara dumanında da tespit edilen karbonmonoksit, ciddi solunum yolu hastalıklarına namacıyla olabilir.
• Orman yangınları: Orman yangınları da zararlı gazların açığa çıkmasına sebebiyet veren mühim faktörlerdendir. Hava kirliliğine sebebiyet vermesi dışında ormanda hayat sürdüren canlıların ve hayat tabakasının yok olmasına sebep olur.
• Isınma yöntemleri: Genellikle ısınma hedefli kömür tüketimi, hava kirliliğine namacıyla olan zararlı etmenlerin başında gelir. Doğalgaz, elektrik ya da odun Kömürle ısınma; naturalgaz, elektrik ve odun tüketimine kıyasla daha yüksek düzeyde kirliliğe sebep olur.
• Sanayi kaynaklı kirlilik: Temiz enerji kaynağı kullanmayan ya da fabrika bacalarında filtre bulunmayan saniyesel tesisler, hava kirliliğinin en mühim amaçlari arasındadır.
• Trafikten kaynaklanan kirlilik: Araçların egzoz dumanlarından kaynaklanan kirliliği kapsar.
HAVA KİRLİLİĞİ NASIL ÖNLENİR? BİREYSEL OLARAK ATABİLECEĞİMİZ ADIMLAR
• Özel aracınızla yaptığınız seyahatleri azaltarak bireysel egzoz emisyonunuzu düşürebilirsiniz. Hem de fosil yakıtlarla çalışan taşıtlar yerine etrafa duyarlı elektrikli araçları tercih edebilirsiniz.
• Evinizde kimyasal barındırmayan temizlik ürünlerini tercih ederek, hava kirliliği ile mücadeleye katkıda bulunabilirsiniz.
• Soba ile ısınan evlerde bacaların derli toplu olarak temizlenmesi, kalorifer ile ısınan evlerde ise periyodik olarak kalorifer ve kombi bakımı yaptırılması daha az yakıt harcanmasını sağlar, bu da hava kirliliğinin önüne geçebilir. Hem de iç ve dış cephe yalıtımlarının da yakıt tüketiminı asgari seviyeye indirebileceği unutulmamalıdır.
• Açık alanlarda çöplerin yakılması hava kirliliğine sebebiyet verebilir ve orman yangını gibi felaketleri doğurabilir. Bu sebeple açık alanlarda ateş yakılmaması lüzumir.
• Ormanda ateş yakılmamalı ve sigara izmaritleri söndürülmelidir.
• Yangın riskinin yükseldiği kurak mevsimlerde lüzum duyulursa ormana giriş ve çıkışlar yasaklanmalıdır.
• Ormanlara cam ve cam kırıkları atılmamalıdır.
• Orman yangınlarında vazife yapacak personele yangınla mücadele konusu ile ilgili lüzumlu eğitim verilmelidir.
• Genellikle yangına titiz bölgelerdeki yerleşim birimlerinde oturan halka eğitici ve uyarıcı bulgular verilmelidir.
• Yangına saatinde araya girmek mühim. Bir yangın durumunda 112 aranarak vakit kaybetmeden haber verilmelidir.
Hava Kirliliği Nedir? Nasıl Önlenebilir?
Ana SayfaBlogSürdürülebilirlik Hava Kirliliği Nedir? Nasıl Önlenebilir?
İster tabiat, ister insan kaynaklı olarak atmosferin kirlenmesi manasına gelen hava kirliliği ve engelleme yollarının detaylarını bu yazımızda inceliyoruz.
Hava kirliliği natural ve insan kaynaklı amaçlarden ötürü hava niteliğinin azalması olarak tanımlanabilir. Bu amaçla hava kirliliği ve iklim değişiklığı birbiri ile temaslı konulardır. Mesela iklim değişiklığı daha kötü hava kalitesine yol açabilir.
Yazın daha çok güneş ışığı daha çok ozon dumanı üretir ve ağaçlar daha çok uçucu hidrokarbon yayar. Bu da partikül madde oluşumuna katkıda bulunur. Artan ısı ve sis kombinasyonu, bilhassa yaşlılar ve sağlığı kötü olan insanlar amacıyla son derece olumsuz bir bölge ortaya gelmesine namacıyla olur. İklim değişiklığınden mesul başlıca sera gazları karbondioksit (CO2), metan, azot oksit (N2O) ve ozondur. Metan ilaveten hava kirliliğine namacıyla olur ve ozonun çoğalan konsantrasyonuna katkıda bulunur. Bütün bunlardan yola çıkıldığında hava kirliliği, ister tabiat ister insan kaynaklı olsun, atmosferin kirlenmesidir.
Havayı en çok kirleten insan faaliyetleridir. Hava kirliliğinin ana kaynakları sanayi, tarım, trafik ve enerji arzıdır. Maddeler yandığında, havayı kirletebilen ya da havada tepkiye girerek kirletici tesir oluşturabilen maddeler açığa çıkar ya da salınır. Büyük ölçekli hava kirliliği ilaveten VOC ve partikül madde emisyonlarını da içerir. Bu maddelerin etrafa verilen yük, ekosistemler, malzemeler ve halk sağlığı üstünde olumsuz tesirlere sahiptir.
Şehirlerdeki bölgesel kirleticiler genelde çoğu değişik kirleticinin bir karışımıdır. Toz ve is gibi görünür olanlar ve aynı vakitte çok ufak parçacıklar ve gazlar gibi çoğu görünmez parçacıklar olmak üzere ikiye ayrılır. Kirlilik birincil ya da ikincil olarak sınıflandırılır. Birincil kirleticiler, bir volkanik patlamadan çıkan kül ya da bir motorlu taşıtın egzozundan çıkan karbonmonoksit gazı gibi direkt olarak bir proses doğrulusunda imal edilen maddelerdir. İkincil kirleticiler ise yayılmaz. Birincil kirleticiler tepkiye girdiğinde ya da tesirleşime girdiğinde havada meydana gelirlar. Ozon, ikincil kirleticilere bir örnektir. Hava kirliliğine namacıyla olan başlıca kirleticiler ise şu şekilde sıralanabilir:
Karbon monoksit: Okyanuslarda ve havada metanın oksidasyonu ile organik ayrışmadan natural olarak üretilir. Fakat motorlu taşıtlar gereğinden çok karbon monoksit üretir.
Kükürt dioksit: Kükürt bileşikleri, volkanik patlamalar gibi natural prosesler esnasında salınır. Kükürt dioksit yapan başlıca insan faaliyetleri ise kükürtlü mineral cevherlerin eritilmesi ve fosil yakıtların yakılmasıdır.
İnce toz: Parçacıklı madde, havada dağılmış büyük miktarda değişik ufak katı ya da sıvı madde parçacıkları amacıyla ortak bir terimdir. Parçacıklı madde, bakteri, virüs, mantar, alg, polen vb. canlı organizmaları içerebilir.
Kurşun: Havadaki ana kurşun kaynağı, kurşunlu motorlu taşıt yakıtıdır.
Ozon: Güneş ışığının tesiri altında reaktif organik gazlar ile nitrojen oksitler arasındaki kimyasal tepkiler neticesi meydana gelen renksiz bir gazdır. Tahriş edicidir.
Hava Kirliliğinin Sonuçları
Hava kirliliği, yalnızca tabiatyı tahrip etmekle kalmaz, bütün canlılar amacıyla büyük bir risk oluşturur. Genellikle akciğerleri tesirleyen düşük hava kalitesi, havanın içerdiği kirleticilere bağlı olarak tahrişe ve kansere yol açabilir. Havanın amacıyladeki her bir maddenin pek çok olumsuz tesiri vardır. Mesela ağır bir metal olan kurşun bilhassa çocuklarda beyin işlevlerini olumsuz tesirleyebilir. İnce toz olarak adlandırılan partiküller ise solunum yolu ile bedene girer ve akciğer hastalıklarına yol açabilir. Kükürt dioksit ise suda çözünen bir maddedir. Bu amaçla yağmur yağdığında sülfürik asit meydana gelir ve buna genelde asit yağmurları denir. Asit ise bitki ve hayvan dokularına zarar verir.
Fosil yakıtlar ve biyokütle yakıldığında havaya değişik türde parçacıklar salınır. Bütün bu parçacıklar bulutların oluşumunu ve bundan ötürü güneş ışığının yansımasını ve yağmurun sayısını ve vakitını tesirler. Hava kirliliği haritasına bakıldığında nüfus yoğunluğu ve üretim tesislerinin çok bulunduğu alanlar basitçe görülebilir. Çünkü hava kirliliği ve nüfus doğru orantılıdır.
Hava Kirliliğini Önlemek İçin Yapılabilecekler Nelerdir?
Doğa, açığa çıkan pek çok gaz ve kirleticinin önüne geçebilecek bilhassare sahip olsa da kirlenme sürati namacıylaiyle son derece yetersizdir. Mesela hayvan çiftlikleri hava kirliliğine namacıyla olur, fakat sıhhatli beslenmek amacıyla bu tür proteinlere de lüzumsinim vardır. Bu aşamada çiftliklerin tedbir alması ve hayvan üretiminde meydana gelen sera gazı amacıyla çevrenin yeşillendirilmesi hava niteliğini artırabilir. Hem de sürdürülebilirliğin devamı amacıyla bireysel olarak da tedbir alabilmek lüzumir. Enerjiyi tutumlu kullanarak, araba kullanmak yerine bisiklete binerek, daha az uçak yolculuğu yaparak da hava kirliliğini azaltmak mümkündür. Hem de çöp ayrıştırmak da hava kirliliğinin engellemenin dolaylı bir yoludur. Daha az yanıcı atık çıkar ve geri dönüşüm ürünleri yardımıyla hammadde tüketimi ve üretimi azalır. Bu gibi tedbirler hava kirliliğini engellemek amacıyla son derece mühimdir. Çünkü her hareket ufak görünse de kitle durumunda gerçekleştirildiğinde büyük değişimler ortaya getirebilmektedir.