Sanayi Devrimi,18.yüzyılın sonlarında kas kuvvetine dayalı faaliyetlerin bırakılıp makine kuvvetine geçilmesidir. Buharlı makinelerin kuvveti ve teknolojik buluşlar yardımıyla Sanayi Devrimi başlamıştır. Bir geçiş devreini ifade eder. Kas kuvvetinden makine kuvvetine geçişi temsil eden devredir. Bu geçiş devrei, insanlık tarihi üstünde son derece büyük bir tesir yaratmıştır. Toplumlarda sosyolojik olarak incelenen büyük değişimler yaşanmıştır. Toplumlar üstünde olumlu ve olumsuz tesiri bulunmaktadır.
Bu devrimden evvelce gerçekleşen Rönesans ve Reform hareketleri Avrupa’da özgür düşünce, teknik, bilim ve sanat bölümünde gelişimlere bölge hazırladı. Bunların yanısıra Coğrafi Keşifler ile Avrupa varlıklıleşti. Yaşanan bu ilerlemelerin bilhassa de teknik alandaki ilerlemelerin üretim alanına yansıması Endüstri Devrimi’ni doğurdu. Yaşanan bu radikal değişimler yüzseneler sonra bile dünyayı tesirlemektedir ve tesirlemeye devam edecektir.
Genel olarak Batı Avrupa’da meydana çıkmıştır. 18. yüzyılın sonlarında yeni teknolojik buluşların üretim alanına tesir etmesi ve buhar kuvvetiyle çalışan makinelerin endüstriyi doğurmasıdır. Bu ilerlemelerin Avrupa’daki sermayeyi arttırmasını da amacıylae alan bir prosestir. İngiltere’de başlayan bu proses daha sonra Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve Japonya’ya sıçramıştır. Daha sonra da bütün dünyaya yayılmıştır. Şimdi bu süreci daha ayrıntılı bir şekilde inceleyelim.
Sanayi Devrimi Hangi Ülkede Başlamıştır?
Diğer adıyla Endüstri Devrimi İngiltere’de başlamıştır. Daha sonra Kıta Avrupa’sına yayılmıştır. Oradan da bütün dünyayı tesiri altına almıştır. Peki, bu Devrim namacıyla İngiltere’de başlamıştır? Bu devrimin İngiltere’de başlamasının namacıylaleri;
İngiltere’de var olan anayasal monarşi düzeni mülkiyet hakkı ve bireysel hak ve özgürlükleri korumuş ve ön plana çıkarmıştır.
Bu proses içerisinde İngiltere dünyanın en varlıklı ülkelerinden biriydi. Borsa ve bankacılık sektörü başka ülkelere oranla çok ileriydi.
İngiliz parlamentosu, kapitalist ilkeler tarafında iç piyasada rekabeti yasal kılmıştı.
Bu ülke, endüstri amacıyla o devrede en lüzumlu olan demir ve kömür madenleri tarafından son derece varlıklıdi.
Dünyanın en büyük sömürge imparatorluğuydu. Bu sayede endüstri amacıyla lüzumlu olan bütün hammadde ihtiyacını son derece basit karşılayabiliyordu.
Güçlü ticaret filolarına sahip bulunduğu amacıyla nakliyat bölümünde zorluk çekilmiyordu.
Kıta Avrupa’sına oranla siyasi ve dinsel karışıklık oranları son derece azdı.
Fabrika sistemi ile üretim, talep artışları ekseninde bir ihtiyacı meydana çıkardı. Bu devrimin en mühim parçaları olan büyük makineler ev üretimi amacıyla elverişli değildi. Bu yüzden evler yerinde daha büyük alana sahip olan yerlere gidip çalışma sistemi oluşturuldu. Bu proseste fabrika sistemi meydana çıkmış oldu.
Sanayi Devrimi Tarihi
Sanayi Devrimi adımlardan oluşmaktadır. Birinci Sanayi Devrimi’nden başlayarak dördüncüye kadar devam etmektedir. İlk olarak bu proses 1760-1830 tarihini kapsamaktadır.1763 senesinde James Watt isimli İskoç mucidin buharlı makineyi buluş etmesi bu devre amacıyla en mühim adımdır. Çünkü endüstride kas kuvvetinün konumunu makine kuvveti almaya başlamıştır. Fabrika sistemi kurulmuş ve bireyler bu fabrikalarda çalışmaya ilk defa başlamıştır. Bireyler fabrikalarda çalışabilmek amacıyla köylerden kentlere göç etmişlerdir. Bireylerin fabrikalarda çalışabilmek amacıyla kentlere göç etmesiyle büyük kentler kurulmuştur.
Aynı vakitte köylerde iş kuvveti seviyesi azalmıştır. İnsanlar kas kuvveti yerine makine kuvveti ile çalışan fabrikaları tercih etmiştir. İlk başta fabrikalarda erkekler çalıştırılmıştır. İlerleyen adımlarda ise daha ucuz iş kuvveti sağladığı amacıyla kadınlar ve çocuklar çalıştırılmıştır. Bireyler insani olmayan şartlar altında çalıştırılmıştır. Bu problemler işçi hakları, sendikalar vb. alanlarda yeni hakların oluşmasını sağlamıştır.
Bu sürecin yükseldiği esnada ülkeler arası ticaret deniz yolu ile sağlanmaktaydı. Bunun içerisinde çok çok kömür ihtiyacı vardı. İngiltere varlıklı kömür yataklarına sahip bulunduğu amacıyla bu anlamda son derece avantajlıydı. Bu sayede Avrupa ve başka ülkelerden üst konumdaydı. İngiltere, bu konumundan ötürü rakiplerinle arasındaki fark son derece artmıştı.
İlerleyen senelerde ikinci adım 20.yüzyıla denk gelmektedir. Bu adımda iş bölümü merkezli elektrik enerjisine bağlı kitlesel üretim ön plana çıkmıştır. 1970’li seneler üçüncü adım olarak adlandırılır. Bu adımda ise imalatı ileri derecelere taşıyan elektronik ve bilgi teknolojileri ön plandadır. Günümüzü ise dördüncü adım temsil etmektedir. Siber-fiziksel sistemlere dayalı bir üretim zihniyeti ön plandadır.
Sanayi Devrimi Nedenleri?
Rönesans, reform vb. hareketleri başta özgür düşünce, bilim ve teknik bölümünde mühim değişimler yarattı. Sonrasında Coğrafi Keşifler ile Avrupa yeni diyarlar keşfetti. Bu keşifler yardımıyla Avrupa son derece varlıklıleşti. O devrede varlıklılik güç demekti. Zengin olma talebi ülkeler arasında rekabeti arttırdı. Coğrafi Keşifler ‘de rekabet bölgeı artınca denizcilik bölümünde yeni ilerlemeler yaşandı. Denizcilerin daha az hasta olması ve uzun yollara dayanabilmesi amacıyla yeni yöntemler geliştirilmeye başlandı. Bu yöntemlerin gelişmesiyle teknoloji ilerlemeye başladı.
Gelişen teknoloji ile paralel refah düzeyi de arttı. Refah düzeyindeki artış nüfusu arttırdı. Bu artışla birlikte iş kuvvetinde de çoklaşma yaşandı. Buharlı makinenin buluşu ile bu devrim amacıyla başlangıç oldu. Buharlı makine teknolojisi geliştirilerek gemi ve trenler amacıyla kullanılmaya başlandı. İlerleyen proseslerde Batı toplumu büyük bir değişim geçirdi. Bu değişim sosyolojik olarak büyük bir değişimdi. Genel olarak namacıylaler;
Büyük Coğrafi Keşifler ‘in yapılması.
Avrupa’nın sermaye bakımından varlıklıleşmesidir.
Şirketlere olan yatırımların artmasıdır.
Teknolojinin gelişmesi.
Nüfus artış hızının yüksek olması
Teknik buluşların yapılması
Köyden kente iş kuvveti akımının yaşanmasıdır.