Meltem nedir?

Deniz kıyısı bölgelerde, gündüzleri denizden karalara, geceleri ise karadan denizlere doğru esen hafif kuvvetli yellardır. Oluşma sebebi, kara ve deniz arasında ortaya gelen günlük sıcaklık farkıdır. Sıcaklık farkı, basınç farkını oluşturur ve yela sebep olur. Esme vakitleri kısadır ve tesir alanları dardır. Tehlikeli olabilecek ve fırtınaya dönüşebilecek bir yel değildir, adı üstündedir. Gün içerisinde 180 derece yön değiştirirse ve termik tesirler neticesi oluşurlar.

Meltem ne vakit görülür?

Türkiye kıyılarımız, kuvvetli basınç merkezlerinin tesiri altındayken, bu yellar oluşamaz. Mesela hava raporları, Ege Deniz’inde 4-6 bofor kuzeyli yellar verdiğinde, denizden bir yel esmesi mümkün ve mümkün değildir. Böyle bir günde deniz ya da kara meltemi beklemek lüzumsuz olacaktır. Meltemlerin hissedilmesi amacıyla havanın sakin olması gerekir. Büyük ihtimalle geniş yüksek basınç merkezleri tesirindeyken ve hava durgunken meltem yellarını gözlemleyebiliriz.

Deniz Meltemi

Gündüzleri, denizden karaya doğru esen yeldır. Oluşumu sıcaklık farkının basınca tesiridir. Karalar, denizlere göre daha süratli ısınır ve soğurlar. Gündüzleri, güneşin ısıtıcı tesiri kara bölgelerde daha tesirli olur. Karalar daha acele ısınırlar ve ısındıkları amacıyla ısınan hava yükselmeye başlar. Bu yükselme neticesinde karalar üzerindeki hava basıncı düşer ve çevresel bir alçak basınç kısmı oluşur.

Denizler, karalar kadar basit ısınamazlar, o yüzden üzerlerindeki hava oran olarak yüksek basınç kalmış olur. Bu hal neticesinde, yüksek basınçlı hava, alçak basınca doğru akmaya başlayacaktır. Yani denizden, karaya doğru hafif bir yel başlar. Bu yelın en kuvvetli bulunduğu vakit dilimi saat 12 ile 15 arasıdır. Bu yela deniz meltemi denir. Gün batımından sonra bir vakit daha estikten sonra tesirini yitirir. Ege’deki mahalli halk ve balıkçılar deniz meltemine ‘’imbat’’ ismini verirler.

Kara Meltemi

Deniz melteminin tam ters hareketine kara meltemi denir. Güneş battığında ve güneşin ısıtıcı tesiri kaybbulunduğunda, karalar daha süratli soğumaya başlarlar. Bunun neticesinde karaların üzerindeki hava daha çok yoğun kalır artık yüksek basınçlı kalır. Denizin üzerinde, oran olarak sıcak kalan havada ısınmaya başlar, bunun neticesinde denizin üstündeki hava alçak basınç cephesine döner.

Yüksek basınca sahip karalardan, alçak basınca sahip denize doğru esen yela kara meltemi denir. Etkisini geceleri gösterir.

Vadi Meltemi

Nem ve yükseklik farkından kaynaklanır. Atmosferin yeryüzüne yakın yerlerinde hava yoğun, üst taraflarda ise havanın yoğunluğu daha azdır. Hava daha ince bulunduğu amacıyla, gündüz saatlerinde, üst taraftaki dağlık bölgeler daha süratli ısınırlar. Bunun neticesi alt taraftaki vadiler daha serin kalır. Dağlarda ısınan hava yükseleceği amacıyla bu bölgeler alçak basınçta, vadilerde ise hava daha yoğun kalacağı amacıyla bu bölgelerde yüksek basınç oluşur. O yüzden vadilerden dağlara doğru yel eser. Bu yela vadi meltemi denir.

Dağ Meltemi

Geceleri ise bu hareketin tam tersi olur. Dağlık alanlar daha süratli spğumaya uğrarlar ve bunun neticesinunda çevresel yüksek basınç cephesi olarak davranırlar. Vadilerde ısı kayıbına daha az uğradıkları amacıyla havanın artması neticesi, alt basın. Cephesi gibi olurlar. O yüzden geceleri yel, tam tersi yönde dönerek dağlardan vadilere doğru eser. Bu yela dağ meltemi denir.