Güneş çarpması

Güneş altında uzun vakit kalma sonucu, vücut sıcaklığını ayarlayan mekanizmaların bozulmasına bağlı olarak meydana çıkan klinik bir tablodur. Hava sıcaklarının ani olarak artması ile beraber sıcak çarpması şikayetlerinde de artış görülür. Kendisini yüksek ateş, bulantı ve kas krampı gibi belirtilerle gösterebilen bu tabloda vakit kaybedilmeden lüzumlu tedbirlerin alınması gerekir.

Güneş Çarpması Nedir, Nasıl Oluşur?

Güneş çarpması bilhassa öğle vakti, güneş ışınlarının dik geldiği zamanlarde oluşmaktadır. Aşırı sıcak havalarda, vücut sıcaklığını ayarlayan mekanizmanın bozulmasıyla ilerleyen güneş çarpması, daha çok çocuklarda görülse de derhal derhal bütün yaş kümeleri amacıyla tehlikelidir. Rüzgarsız zamanlarda güneş çarpması riskinin arttığı da unutulmamalıdır. Uzun vakit yüksek sıcağa maruz kalmak ve vücutin normal ısısına dönebilmek amacıyla yeteri kadar sıvı kaybedememesi güneş çarpmasını da yanında getirmektedir. Vücut ısısı organları tahrip edecek derecede çok yüksek civarlara ulaşabilir. Genellikle 40 derecenin üstündeki sıcaklıklarda meydana çıkan güneş çarpması, çocuk ve yaşlılarda daha düşük sıcaklıklarda da görülebilir.

Güneş Çarpması Nedenleri

Güneş çarpmasının en büyük sebebi çok yüksek sıcaklıklara maruz kalmaktır. Hem tatil hedefli deniz kıyısında geçirilen zamanlar hem de normalin üstünde sıcaklık oranına sahip ortamlarda çalışmak güneş çarpmasının en büyük amaçlarinden biridir. Bunun yanı sıra nemli hava da soğutma mekanizmasını azaltarak güneş çarpmasına sebep olabilir. Yüksek sıcaklıklarda çok alkol tüketmek, kalın giyinmek ve aşırı gıda tüketmek de güneş çarpmasını tetikleyebilir.

Sıcak havada insan vücuti kan akışını deri yüzeyine doğru artırır. Terleme ve nefes verme ile kendisini çok ısıdan kurtarır. Terleme ve nefes almanın tam olarak gerçekleşemediği hallerde sıcak bitkinliği ve güneş çarpması da kaçınılmaz duruma gelir. Sodyum ve klor kayıbı ile beraber güneş çarpması bulguları de görülmeye başlar.

Güneş Çarpmasında Kimler Risk Altındadır?

Genellikle vakitğen hastalıkları olan hastalar ( yüksek tansiyon, şeker hastalığı, vakitğen böbrek yetmezliği olanlar), kanser hastaları, aşırı kilolu ya da kaşektik olan şahısler, psikiyatrik rahatsızlığı olanlar, 65 yaş üzeri şahısler, 5 yaş altı çocuklar, gebeler sıcak yaz aylarında çok daha dikkatli olmalıdır.

Güneş Çarpmasında İlk Yardım
Güneş çarpmasına maruz kalan şahıs derhal serin olan bir yere alınarak üstünde sıkı giysiler varsa gevşetilir ve kusma riskine karşı yan yatırılır. Vücut sıcaklığını düşürmeye yönelik başına göğsüne ve koltukaltlarına soğuk su ile ıslatılmış bez koyulabilir ya da soğutucularla soğutmaya çalışmak gerekir. Kan dolaşımını kafaya doğru yönlendirmek bireyin amacıyla ayaklarını yükseltmek, kol ve bacaklara masaj yapmak, duş aldırmak da gerekebilir. Kişinin bilinci açıksa sıvı alımının sağlanması, şuur kapalı ise mutlaka içmesi amacıyla sıvı verilmemesi takip ve tedavi hedefli en yakın sıhhat kuruluşuna ulaştırılması gerekir.

Güneş çarpması halinde bunları yapmayın.

Hastanın bilinci yerinde değilse su içirilmemelidir.
Alkol koklatılmamalıdır.
Katı yiyecekler çok tehlikeli neticeler doğurabilir. Bu amaçla mutlaka verilmemelidir.
Güneş Çarpmasında Teşhis Nasıl Yapılır?
Güneş çarpması teşhisi hastanın semptomları gözden geçirildikten, kan basıncı ve sıcaklık değerleri ölçüldükten sonra konur. Bunun amacıyla ilk olarak ağız içi ısısı yerine rektal sıcaklık ölçülür. Gerekirse hastadan kan ve idrar örneği de istenir.

Güneş Çarpması Tedavisi

Güneş çarpmasında tablo kötüye gidiyorsa tuz ve elektrolit seviyelerini tespit etmek amacıyla kan testleri kullanılır. Kan testi neticesine göre de hastaya sıvı terapisi uygulanabilir. Güneş çarpması ardından meydana gelebilecek komplikasyonlar sebebiyle böbrek yetmezliği gibi hallere karşı hasta birkaç hafta takip edilir. Sıvı ve tuz dengesi ile sıcaklık değişimleri izlenim altında tutulur.