Kalça Kırığı Nedir?

Kalça eklemi, bacağımızda femur kemiği (uyluk) ile pelvis (leğen) kemiğinin buluştuğu bir “top ve yuva” şeklindeki eklemdir. Ekleminin “top” alanı uyluk kemiğinin başıdır. Yuva alanı ise leğen kemiğindeki fincana benzeyen oyuk bir yapıdır ve “asetabulum” olarak adlandırılmaktadır. Peki, kalça kırığı nedir ve kalça ekleminin hangi bölgesinde görmekteyizdir?

Femur kemiğinin üst ucunda meydana gelen kırıklar “kalça kırığı” olarak ifade edilmektedir. Femurun üst bölümündeki yapılar; femur başı, femur boynu, ufak trok Anter ile ufak troka terin arasındaki intertrochanteric bölge ve bu hattın 5 cm altındaki subtrochanteric bölümden meydana gelmektedir (Şekil 1). Kalça kırıkları bu değişik bölgelerde oluşma hallerine göre çeşitlilik göstermektedir.

Femur Kemiği Kırığı Çeşitleri

Kalça kırığı çeşitleri; femur başı kırığı, femur boyun kırığı, intertrokanterik kırık ve subtrokanterik kırık olarak 4 gruba ayrılmıştır. Bunlar arasında femur boyun kırıkları ve intertrochanteric kırıklar kalça kırığının en sık görülen tipleridir.

Femur Boyun Kırığı

Femur boyun kırıkları, femur başının altındaki kısımda görmekteyiz olup; femur başından ayrılmış (deplase) ve ayrılmamış  kırıklar olarak iki değişik şekilde görülebilmektedir.

Femur boyun kırığı, femur başına kan akışını engelleyebilen mühim kırıklardır. Genellikle ayrılmış ya da deplase olarak ifade edilen femur boyun kırıklarında bozulan kan akımı; hem kırığın iyileşmesini zorlaştırmakta hem de femur başında nekroza amacıyla olabilmektedir.

İntertrokanterik Kırı

Femur boynunun altında yer alan büyük ve ufak trok Anter ismindeki dışa doğru olan çıkıntılar arasındaki geniş bölümde görülebilmektedir. Bu kırıklar intertrochanteric bölümde ayrılmamış  kırıklar; ayrılmış ve iki ya da daha çok parçalı kırıkların meydana gelmesine amacıyla olabilmektedir.

Femur Başı Kırığı

Kalça ekleminin en mühim yaralanmalarından biri olan femur başı kırığı ise kalça kırıklarının %1’inden azını meydana getiren ender kırıklardandır. Femur başı kırıkları; ayrılmış (deplase) ya da ayrılmamış  olarak iki değişik şekilde gerçekleşebilmektedir.

Ayrıca yüksek enerjili travma ardından meydana gelen femur başı kırığıyla eş güdümlü travmatik kalça çıkığı, femur boyun kırığı ve asetebulum kırığı da görülebilmektedir.

Femur Kemiği Kırığı Bulguları Nelerdir?

Kalça kırığı sendromu tarzdık olarak birden meydana çıkabileceği gibi kimi vakit yavaşça meydana çıkarak vakitle kötüleşebilmektedir. Kalça kırığı bulguları şunlardır:

Bacak üzerine basıp, yürüyememe,
Uyluk, kalça, kasık bölgesinde ağrı.
Kalçadan bacağa doğru sunulan ağrı,
Uylukta mısra doğru sunulan ağrı,
Kalçayı döndürürken rahatsızlık hissi ve ağrı,
Kalçanın çevresinde morarma ve şişlik,
Kalça kırığının bulunduğu bacağın kısalması,
Kırığın gördüğünüz kalçadaki ayak ve endeks dışa ya da içe dönük durması,
Ayakta duramamak ya da bacağınıza ağırlık verememektir.
Fakat bir yada atılmamalıdır ki, femur kırığı her vakit morarma, ayakta duramama ya da yürüyememeye amacıyla olmayabilmektedir. Genellikle kemik erimesine bağlı kendi kendine meydana gelen femur çatlakları ilk dönemlerde sadece ağrı ile kendini gösterebilmektedir.

Femur Kemiği Kırığı Neden Olur?

Kalça kırığı genç yaştaki şahıslarda trafik kazaları ve yüksek bir yerden düşme gibi yüksek enerjili travmalar ya da spor yaralanmaları (stres kırıkları) neticesinde görülürken; ihtiyar şahıslarda kemik erimesine (osteoporoz) bağlı olarak düşük enerjili travmalarda (takılıp düşmek, evde düz zeminde yürürken düşmek, banyoda ayağın kayıp düşülmesi gibi halalarda) görülebilmektedir.

Kemik erimesi (osteoporoz), kemik yoğunluğunun azalmasına amacıyla olarak bireylerin kırıklara karşı daha duyarlı duruma gelmesine amacıyla olmaktadır. Yaşlılarda kalça kırığının daha çok görülmesinin en mühim sebebi ilerleyen yaşla eş güdümlü ilerleyen kemik erimesi neticesinde kemik yoğunluğunun azalmasıdır.

Genellikle kadınlarda menopoz devresi ardından östrojen seviyesindeki düşme kemik yoğunluğunu daha süratli kaybetmelerine amacıyla olmaktadır. Bu hal kalça kırıklarının kadınlarda, erkeklerden 2 ila 8 kat daha çok görülmesini de açıklamaktadır . Esasında sıhhatli bir kemikte hasar oluşturmayacak olan kolay travmalar bile kemik erimesi olan hastalarda femur kemiği kırığı ile sonuçlanabilmektedir.

Yaşlılarda karşılaşılan femur boyun kırıklarının başka amacıyla arasında; yürüme bozuklukları, baş dönmesi, sarfedilen ilaçlar ve denge kaybına bağlı kolay düşmeler sayılabilir.

Kalça Kırığı Tedavisi

Kalça kırığı tedavisinin belirlenmesi amacıyla ilk olarak kırık oluşumunun bir Ortopedi ve Travma Eksperi hekim doğrulusunda belirleme edilmesi gerekmektedir.

Femur kırıklarında fizik muayene ardından röntgen görüntüleri ile kırığın nerede bulunduğu belirleme edilerek tanı konulmaktadır. Fakat röntgen görüntülerinde bir kırık oluşumu saptanamıyorsa hekiminiz MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme) ve BT (Bilgisayarlı Tomografi) gibi başka radyolojik tetkiklere başvurabilmektedir. Peki, tanı ardından yapılabilecek tedavi alternatifleri nelerdir?

Kalça kırığı tedavisinde uygulanacak olan alternatifler her hastaya özeldir ve tedavi opsiyonunun belirlenmesinde; hastanın; yaşı, genel sıhhat hal, ek hastalıkları, kırık tarzı ve kemik yoğunluğu yol gösterici olmaktadır. Peki, ameliyatsız kalça kırığı tedavisi olası müdür? Kalça kırığı ameliyatı alternatifleri nelerdir?