Çıkık Nedir?

İki ya da daha çok kemiğin birleşim bölgesine mafsal denir. Eklemler; mafsal kapsülü, kaslar ve tendonların sabit durmasını sağlarlar. Eklemlerde kemiklerin yerinden oynaması neticesi mafsal bütünlüğü bozunu ve çıkıklar meydana gelir. En çok omuz ve parmak mafsalında meydana gelmekle eş güdümlü dirsek, diz, kalça ve ayak bileği çıkığı da son derece sık meydana gelen durumlardır.

Çıkıklar meydana gelme vakti ve biçimine göre gruplandırılabilir:

Doğuştan çıkıklar: Ülkemizde en sık görülen tür olup anne karnında ya da doğum sırasında meydana gelen travmalar neticesi meydana çıkar. Sıklıkla gelişimsel kalça çıkığı biçiminde meydana çıkıp tedavisi uzun ve zorlu bir süreci içerir.
Akut çıkıklar: Kaza, travma, düşme neticesi meydana çıkar.
Kronik çıkıklar: Akut çıkıkların tedavisinin yetersiz kalması, hastanın önerilere uymaması neticesi daha evvelce çıkan bir mafsalın devamlı olarak çıkmasıdır.

Çıkık Bulguları Nelerdir?

Herhangi bir kaza, vuruş ve travma ardından hasarlanan mafsal bölgesinde meydana çıkan ağrı ilk bulgu olmakla eş güdümlü çıkık meydana gelmişse bir çok bulgu meydana çıkar.

Ağrı ve Sızı

Çıkık meydana gelen bölümde ağrı ve sızı ilk bulgu olup ağrının şiddeti şahıstan şahsa değişebilen özelliktedir.
Şişlik: Vakit geçtikçe çıkık meydana gelen bölümde şişlik meydana çıkar.
Morarma: Çıkığa araya girmek edilmesi önemlidir. Müdahalenin gecikmesi ya da hiç araya girmek edilmemesi halinde morarma meydana gelir.
Gözle görülebilen deformasyonlar: Çıkık meydana gelen mafsalda bariz belli olan biçim bozuklukları sahip olunan tur. Çıkık meydana gelen mafsalın biçimi normalde olması gerekenden son derece değişiktir.
Çıkık olan bölgenin yerinden oynaması: Çıkık meydana geldiği vakit mafsalı yerinde tutan kas ve telefonların yapısı bozunu bu sebeple hafif ilişki neticesi bile yerinden oynama fark edilebilir.

Uyuşma ya da güçsüzlük

Çıkık meydana gelen mafsalın yakın bölgesine sunulan anlaşma ve güçsüzlük sendromu sıkça görülür. Omuz çıkığında boyna ve kola, kalça çıkığında bacak ve bele sunulan anlaşma ve güçsüzlük şahıslarda fonksiyon kaybına sebep olur.
Çıkık Sebepleri Nelerdir?
Çıkık genellikle dış hasarlanmaya açık mafsallarda meydana gelir.

Darbe ya da travma

İlk defa çıkan mafsallarda genellikle ani ve kuvvetli bir vuruş ve travma sahip olunan tur.
Spor yaralanmaları: Temasın çok bulunduğu futbol ve hokey gibi sporlarda ya da düşme olasılığı yüksek olan kayak, jimnastik, basketbol ve voleybol gibi sporlarda çıkıklar son derece süregelen gözlenir. Çıkık parmak, çıkık ayak kemiğinin çoğunun amacıyla spor yaralanmalarıdır.

Spor dışı yaralanmalar: Motosiklet başta olmak üzere trafik kazaları neticesi çıkıkların meydana gelmesi sık gözlenir.

Düşme

Fazla dinamik olunan çocukluk devresi ve denge bozukluğu yaşanılan yaşlılık devresinde en sık görülen amacıyla düşmedir.

Eklemlerin hatalı hareket ettirilmesi

Eklemlerin normal pozisyonu dışında uygulanan hareketler mafsal yapısının bozulmasına ve komiklerin mafsal kapsülünden çıkmasına amacıyla olabilir. En sık çıkık çene vakalarında görülen bu halde hastalar esneme sırasında açtıkları ağızlarını kapatamazlar.

Çıkık Teşhisi

Herhangi bir mafsaldı çıkık meydana geldiği vakit bunun belirlenmesi zor değildir. Hastalar genellikle ağrı ve sızı şikayetleri ile hekime başvurur. Herhangi bir vuruş, kaza ve düşme zenginliği sorgulamak amacıyla çeşitli bir hasta hikayesi alınmalı, mafsalın normal hareket sınırları dışında hareketler yapılıp yapılmadığı teşhis edilmelidir. Mevcut şişliklerin, ağrı bölgesinde biçim bozukluklarının, morarmaların teşhis edilmesi amacıyla fizik muayene yapılır.

Çıkıkların belirlenmesinde görüntüleme yöntemleri çok kıymetli olup çıkığa eşlik eden kırık ve zedelenmeler de sahip olunan ise bunların da belirlenmesi görüntüleme yöntemleri ile sağlanır.

Direkt röntgen graf

Direkt röntgen grafi, ilk ismim görüntüleme tekniği olup, X ışınları kullanarak mafsalda meydana gelen çıkık ve eşlik eden başka hasarlanmaların belirlenmesi sağlanır. Herhangi bir mafsaldı çıkıktan kuşku edildiği vakit hem önden arkaya (anterior – posterior) hem de yandan direkt röntgen grafi çekilerek değişik pozisyonlarda meydana gelebilen çıkığın gözden kaçmaması sağlanır.
Çıkığın belirlenmesine ek olarak çıkığın yerine oturtulması prosedürü olan redüksiyon ardından denetim hedefli da direkt röntgen grafi kullanılır.