DİCLE NEHRİ

Ülkemizde pek çok ünlü ırmak bulunuyor. Türkiye’nin en ünlü ırmakleri arasında yer alan Dicle nehri, hem Türkiye’de hem de ülkemiz dışında ye alan ırmakler arasında yer alıyor. Dicle nehri ile alakalı bugünümüzde pek çok inceleme yapılıyor. Genellikle de nehrin nereden doğup nereye doğru döküldüğü Dicle nehrinin özellikleri son senelerde çok araştırılıyor.

Dicle nehri, Orta Doğu’da yer alan en büyük ve en mühim ırmakler arasında yer alır. Dicle nehrinin toplamda 4 havza ülkesi vardır. Bu ülkeler ise; Türkiye, Irak, Suriye ve İran’dır. Dicle nehri, 4 ülkeye havzası olan mühim bir ırmakdir. Türkiye’nin aynı vakitte en mühim akarsularından birisi de Dicle nehridir. Dicle nehri, aynı vakitte Fırat nehri ile beraber birleşir.

Dicle Nehri Nereden Çıkıyor, Nereye Dökülüyor?

Dicle nehri, Türkiye’den doğar ve başka havza ülkelerine doğru ilerler. Dicle nehri, Basra körfezine doğru dökülür. Türkiye’de doğduktan sonra da Irak’ın Şattülarap denizinde birleşir. Daha sonra da İran’a doğru devam ederek Basra Körfezi’ne dökülür. Diyarbakır’ın Akçayurt köyü sınırları amacıyladen başlar. Öncesinde tespit edilen Kara Deresi ile Aktoprak Çayının birleştiği yerden itibaren akarsu Dicle nehri olarak isim verilir. Tarihte pek çok savaşa mevzu olan Mezopotamya’yı meydana çıkaran iki ırmakden biri olarak tanınan Dicle nehri, Basra Körfezine doğru dökülür.

Orta doğunun yaşam kaynaklarından birisi olan Dicle Nehri Türkiye’nin de en mühim ırmakleri arasında yer alır. Dicle Nehri’nin Türkiye’deki uzunluğu aşağı yukarıya olarak 530 km’dir. Nehrin Türkiye’deki ortalama debisi ise, 1.014 m³/s’dir. Bu ırmak Diyarbakır, Elazığ, Mardin, Batman illerinden geçer. Yaklaşık 40 km uzunluğundaki Türkiye – Suriye sınırında gelişen bu ırmak, Türkiye – Irak – Suriye sınır üçgeninin yer aldığı noktadan Irak’a doğru geçiş yapar.

Dicle Nehri, güneye doğru akarken Cizre ilçesinin amacıyladen Habur Suyu kavşağına kadar 40 km uzunlukta Türkiye-Suriye arasında sınırı meydana getirir. Habur Suyu ile birleştikten sonra Irak topraklarına girer. Dicle, Irak toprağında çöküntü çukurdan akarak, dar boğazları aşar Musul’da Büyük ve Küçük Zap sularıyla birleşir. Mezopotamya ovasına iner, bundan sonra Bağdat yakınlarında Fırat’a 35 km yaklaşır. Burada gene İran’dan gelen Piyale Nehri ile birleşir. Bu birleşmeden sonra gene Fırat’a yaklaşır ve Kurna yakınında Basra’nın 64 km yukarıyasında Fırat’la birleşerek Şatt’ül-Arab adını alır. Basra Körfezi’ne dökülür.

Dicle Nehrinin suları yaz mevsimi sonlarına doğru azalır. Nisan ayında, nehrin yukarıya çığırındaki dağlarda karların erimesinden suları çoğalır, en yüksek oranına ulaşır. Dicle, marttan mayısa kadar üç ay amacıylade, tüm sene akıttığı suyun derhal yarısını akıtır. Rejimi derli toplu değildir. Bu bakımdan birtakım seneler haddinden çok taşarak çoğu zararlara sebeb olur. Bu sebeple zararlarını önlemek maksadıyla Dicle’nin Mezopotamya’da kalan kısenearına daha M.Ö. 3000 senelerinde setler yapılmıştır.

Bu setler suların taşmasını önlediği gibi ekilen arazilerin yazın sulanmasını da sağlamıştır. Ancak setlere karşın büyük taşmalar önlenememiştir. Yirminci asırda çalışmaları fakat 1939’da başlamış ve Kut Barajı yapılmıştır. 1958’de Samarra ve 1961’de de Dokham Barajı yapılarak suların taşması önlenmiştir. Bugün yalnızca Samarra ve Amarra arasında bir milyon hektarlık arazi ekilebilir duruma sokulmuştur.

Dicle Nehrinin Özellikleri

Dicle nehrinin rejimi son derece düzensizdir.

Dicle nehri, aynı vakitte enerji geliştirmeye meyilli olan bir ırmakdir.

Dicle Nehri’nin akış sürati artık debisi çok çok olan bir ırmakdir.

Kış mevsiminin sonrasında karlar eriyince Dicle nehrinin taşıdığı su haznesi daha çok artar.

Mezopotamya bölgesinde çok sık sarfedilen mühim bir yoldur.

Fırat nehrine göre çok daha çok su taşır.

Zengin tarımcılık olanağı da sunar.

Mart ve Mayıs aylarında Dicle nehrinin taşımış bulunduğu su haznesi başka aylarda bulunduğunun yarısı kadardır. Bu aylarda ise, çok daha az su taşır.

Dicle nehrinde yer alan sulama kanalları yardımıyla bölgelere sulama da sağlanır.

Dicle nehri, ulaşım amacıyla yarı elverişli bir özelliğe sahip olan bir ırmakdir.

Fırat nehrinden çok daha kısa olmasına karşın Fırat nehrine göre çok daha çok su taşır.

Mezopotamya’da tespit edilen Fırat ile beraber en mühim iki nehrinden birisidir.

Dicle nehri 1.900 kilometre uzunluğuna sahip olan Dünya’nın en uzun ırmakleri arasında yer alır.

– Fırat nehrinden daha kısa olmasına karşın Fırat nehrine göre daha çok su taşır.