Güneş çarpması

Güneş altında uzun vakit kalma sonucu, vücut sıcaklığını ayarlayan mekanizmaların bozulmasına bağlı olarak meydana çıkan klinik bir tablodur. Hava sıcaklarının ani olarak artması ile beraber sıcak çarpması şikayetlerinde de artış görülür. Kendisini yüksek ateş, bulantı ve kas krampı gibi belirtilerle gösterebilen bu tabloda vakit kaybedilmeden lüzumlu tedbirlerin alınması gerekir.

Güneş Çarpması Nedir, Nasıl Oluşur?

Güneş çarpması bilhassa öğle vakti, güneş ışınlarının dik geldiği zamanlarda oluşmaktadır. Aşırı sıcak havalarda, vücut sıcaklığını ayarlayan mekanizmanın bozulmasıyla ilerleyen güneş çarpması, daha çok çocuklarda görülse de derhal derhal bütün yaş kümeleri amacıyla tehlikelidir. Rüzgarsız zamanlarda güneş çarpması riskinin arttığı da unutulmamalıdır. Uzun vakit yüksek sıcağa maruz kalmak ve vücuttan normal ısısına dönebilmek amacıyla yeteri kadar sıvı kaybedememesi güneş çarpmasını da yanında getirmektedir. Vücut ısısı organları tahrip edecek derecede çok yüksek civarlara ulaşabilir. Genellikle 40 derecenin üstündeki sıcaklıklarda meydana çıkan güneş çarpması, çocuk ve yaşlılarda daha düşük sıcaklıklarda da görülebilir.

Güneş Çarpması Nedenleri

Güneş çarpmasının en büyük sebebi çok yüksek sıcaklıklara maruz kalmaktır. Hem tatil hedefli deniz kıyısında geçirilen zamanlar hem de normalin üstünde sıcaklık oranına sahip ortamlarda çalışmak güneş çarpmasının en büyük amaçlarından biridir. Bunun yanı sıra nemli hava da soğutma mekanizmasını azaltarak güneş çarpmasına sebep olabilir. Yüksek sıcaklıklarda çok alkol tüketmek, kalın giyinmek ve aşırı gıda tüketmek de güneş çarpmasını tetikleyebilir.

Sıcak havada insan vücut kan akışını deri yüzeyine doğru artırır. Terleme ve nefes verme ile kendisini çok ısıdan kurtarır. Terleme ve nefes almanın tam olarak gerçekleşemediği hallerde sıcak bitkinliği ve güneş çarpması da kaçınılmaz duruma gelir. Sodyum ve klor kaybı ile beraber güneş çarpması bulguları de görülmeye başlar.

Güneş Çarpması Belirtileri

Güneş çarpmasının en vakit gelen bulguları; baş ağrısı, bulantı, kusma, yüksek ateş, terleyememe, sinir sistemi bozuklukları, ruhsal hal bozuklukları ve şuur kaybıdır. Havale, solunumda düzensizlik ve 41 derece üstünde ateşle beraber deride kızarıklık da varsa “sıcak koması” görülme olasılığı yükselmektedir. İleri safhalarda son derece tehlikeli olabilen güneş çarpmalarında, ciddi oranda hayat kaybı riski bulunduğu da unutulmamalıdır. Öte yandan, güneş çarpması ardından iyileşen bireylerin dahi sinir sistemlerinde kalıcı hasarlar oluşabilmektedir. Bu amaçla ilk belirtide tanı konması ve şahıs bilincini yitirmeden lüzumlu müdürdür başlanması gerekmektedir.

Güneş Çarpmasında İlk Yardım

Güneş çarpmasına maruz kalan şahıs derhal serin olan bir yere alınarak üstünde sıkı giysiler varsa gevşetilir ve kusma riskine karşı yan yatırılır. Vücut sıcaklığını düşürmeye yönelik başına göğsüne ve koltukaltlarına soğuk su ile ıslatılmış bez koyulabilir ya da soğutucularla soğutmaya çalışmak gerekir. Kan dolaşımını kafaya doğru yönlendirmek bireyin amacıyla ayaklarını yükseltmek, kol ve bacaklara masaj yapmak, duş aldırmak da gerekebilir. Kişinin bilinci açıksa sıvı alımının sağlanması, şuur kapalı ise mutlaka içmesi amacıyla sıvı verilmemesi takip ve tedavi hedefli en yakın sıhhat kuruluşuna ulaştırılması gerekir.

Güneş çarpması halinde bunları yapmayın.

Hastanın bilinci yerinde değilse su içirilmemelidir.
Alkol koklatılmamalıdır.
Katı yiyecekler çok tehlikeli neticeler doğurabilir. Bu amaçla mutlaka verilmemelidir.
Güneş Çarpmasında Teşhis Nasıl Yapılır?
Güneş çarpması teşhisi hastanın semptomları gözden geçirildikten, kan basıncı ve sıcaklık değerleri ölçüldükten sonra konur. Bunun amacıyla ilk olarak ağız içi ısısı yerine rektal sıcaklık ölçülür. Gerekirse hastadan kan ve idrar örneği de istenir.