OBRUK NASIL OLUŞUR?
Obrukların fazlası iki şekilde oluşur. İlk olarak aşağıdaki eriyebilen kayaçlar topraktan sızan sularla çözünürler ve kayaç içerisinde tespit edilen natural boşluklar genişler ve üzerlerinde tespit edilen toprakla doldurulurlar. Yer altı suyu kayacı çözmeye devam ettikçe toprak ortadan kalkar ve geride yamaç eğimi düşük, derinliği çok olmayan çöküntüler bırakır. Komşu obruklar birleştiğinde ise çözünme vadileri denilen daha büyük, düzensiz, kapalı bir çöküntüler ağı oluşturur. İkincisi ise obruklar bir mağara tavanının çökmesi neticesi dik kenarlı bir krater şeklinde oluşabilir. Bu yolla meydana gelen obruklar bilhassa nüfusun çok bulunduğu bölgelerde tehlike oluşturabilir.
KONYA’DAKİ OBRUK NİÇİN OLDU?
Oluşan obruktaki çalışmalar ile alakalı bilgi veren Konya Teknik Üniversitesi Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, “Karapınar’ın Seyithacı yaylasının aşağı yukarı 500 metre batısındayız. Seyithacı fayının biraz daha batısında bilhassa birkaç basamak halunda ve fayın yükselti yapmış bulunduğu birinci basamak ile ikinci basamağın arasındaki düz bölümde ortaya gelen bir obruk. Şu anda yapmış bulunduğumuz ölçümlerde, aşağı yukarı dairesel geometrili 37 metre çapında, 12 metre derinlik bir obruk oluşmuş halda. İn suyu formasyonunun üstünde jeolojik olarak genelde karbonatlı kayalardan oluşuyor.
Bu formasyon içerisinde killerin varlıklı bulunduğu bölümlerde tarımsal üretim de yapılabiliyor. Obruğun oluşum vakitıyla alakalı de vatandaşlardan aldığımız bilgide ise dün gece ya da dün sabah oluştuğuyla alakalı bulgular edindik. Son vakitlarda yaşamış bulunduğumuz deprem etkinlikleriyle doğru bağlantısını kurmak zor. Fakat bu bölümde bu sene içerisinde vatandaşlar doğrulusunda ihbar edilen ilk obruk olarak kayıtlara geçti. Bu bölümde Seyithacı yaylasının daha güneyinde Ekmekçi yaylasında var bu bölge içerisinde 100’den çok obruk oluştu şu vakita kadar kadar. Geçmiş senelerde ölçümlerini de yapmıştık. Obruğa duyarlı bir alan içerisindeyiz şu anda. Burada obruk oluşması inanılmaz bir hal değil. Obruk oluşumu beklenilen yerlerden bir tanesi, riski yüksek alanlardan birinde bulunuyoruz” dedi.
“OBRUK OLUŞUMUNU ETKİLEYEN ÖNEMLİ NİÇİNLERDEN BİR TANESİ DEPREM”
Obrukların deprem sırasındaki sarsıntıların da etkileyeceğini ifade eden Prof. Dr. Fetullah Arık, “Obruklar başlangıçta fazlası değişik faktöre bağlı olarak oluşuyor. Öncelik ile suyla denk geldiği vakit çözülebilir kalitede kayaların olması gerekiyor. Yardımcı karbonatlı kayaçlar kimi vakit de cips antide tuz gibi minerallerin bulunduğu bölgelerde. Buralarda daha yoğun obruklar oluşur. Kayalar, obruk oluşumuna uygun son derece geniş alanlarda karbonatlı kayalardan oluşuyor.
Yeraltı sularımız bilhassa kış vakitlarında az kullanıldığında genç volkanizmanın da etkisiyle kısmen asitleşebiliyor. Çoğunlukla mahalli su hareketleri kırıklar süresince kuzeye doğru bulunduğu amacıyla etkileşimi daha yoğun niteliğinde bulunduğu ve ufak boşluklar genişliyor. Üstteki örtü tabakasının inceldiği amacıyla riski artıyor. Bu bölümdeki bilhassa yağışlı periyotlardan sonra obrukların, yoğun olarak arttığını gözlemledik. Üstteki örtü tabakasının ağırlaşması bir namacıyla ve obruk oluşumunu etkileyen mühim namacıylalerden bir tanesi deprem” diye konuştu