OMUZ ÇIKIĞI NEDİR?
Omuz mafsalı insan bedeninde tespit edilen en dinamik mafsaldir. Bu hareket yeteneği yanında en sık çıkıkların yaşandığı mafsal olma özelliğini kazandırır. Her sene her 100.000 şahıstan 12 si omuz çıkığı ile hastanelere başvurur toplumda görülme sıklığı %2-8 arasında değişmektedir.
En sık rastlanan çıkık kolun ve omzun yana açık ve dışa dönük olarak zorlanması neticesi meydana gelen öne çıkıklardır. Bu çıkıklar esnasında omzu yerinde tutan yapılar zarar görür, zarar gören yapılar, çıkığın ilk kez oluştuğu yaş, hastanın esnekliği gibi faktörler bu çıkıkların yinelama tehlikesini arttırır.
Omuz mafsalı düz bir tabak (kürek kemiğindeki mafsal yüzü, glenoid) ve bir topun (kol kemiğinin üst ucu, humerus üst ucu) mafsal yaptığı etrafında bağlar, mafsal kapsülü, kısa kasların tendonların yerinde durmasını sağladığı bir yapıdır. Bu bilhassar hareket konusu ile ilgili avantaj sağlarken çıkık oluşma tehlikesini artırır. Eklemin öne çıkıkları %95 oranında gözlenir ve top bölümünü tabaktan kayarak öne çıkması ile oluşur. Son derece ağrılıdır ve hasta kolunu oynatamaz omuz mafsalınin bulunduğu bölge boş gözlenir. Nadiren diğer yönlere de çıkık oluşabilir. Her yaşta gözlenebilir ve yanında kırık, damar, sinir yaralanmaları gözlenebilir.
OMUZ ÇIKIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Omuz bölgesinde kuvvetli ağrı
Omuz hareketlerinin kısıtlanması
Omuzda biçim sorununun gözle görülebilir duruma gelmesi
Morarma
Omuz bölgesinde karıncalanma ve güçsüzlük hissi omuz çıkıklarının sendromu olabilir.
OMUZ ÇIKIĞI NEDENLERİ?
Genellikle spor yaralanmaları ve travmalar neticesi oluşmaktadır. Zorlayıcı ya da ters hareketler omuz çıkıklarına namacıyla olabilir. Sporcularda kolun arka tarafa çok getiridiği hareketlerde sık görülebilir.
OMUZ ÇIKIĞI TANISI NASIL KONUR?
Omuz çıkığı olan hasta;
Şiddetli ağrı
Kolu kullanamama
Omuz mafsalı bölgesinde biçim sorunu ile hekime başvurur.
İlk basamak tedavi evveli kesinlikle röntgen görüntüleri elde edilmelidir, bu sayede eşlik eden kırıkların ve çıkığın tarafı belirleme edilebilir. Çıkık yerine yerleştirildikten sonrada röntgen araştırması yapılmalıdır. Omuz yerine yerleştirildikten sonra Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) ideal şartlarda ağrı denetim edildikten sonra elde edilmelidir. MRI eşlik eden kemik ve bilhassa yumUşak doku yaralanmaları, bağ, tendon ve Labrum yaralanmaları konusu ile ilgili bize bilgi verir.
OMUZ ÇIKIĞI TEDAVİ YÖNTEMİ
Omuz çıkığı belirli manevralarla yerine yine yerleştirilebilir. Omuz çıkığını yerleştirmek amacıyla omuz çıkığı redüksiyonu ya da kapalı redüksiyon denilen teknik kullanılır. Omuz çıkığı redüksiyonu yapmadan evvelce omuz kaslarının tamamıyla gevşemesi gerekir. Bu yüzden redüksiyon işleminden evvelce hastaya kas gevşetici ve yatıştırıcı verilmelidir. Omuz çıkığının tarzına göre çok sayıda redüksiyon tekniği bulunmaktadır. Acı ve şişkinliğin şekline, omuz çıkığının tarzına göre hastaya ideal redüksiyon tekniği belirlenerek hafif manevralarla çıkık omuz yerine yerleştirilir. Omuz çıkığı yerleştirme işleminden derhal sonra yaşanan kuvvetli ağrı geçer. Omuz çıkığı yerleştirme işleminden sonra omuz röntgeni çekilerek programın doğru yapılıp yapılmadığı kesinleştirilmelidir.
Omuz çıkığı yerine yerleştirildikten sonra rehabilitasyon devresi başlar. Rehabilitasyon devresinde; omuz çıkığı bandajı, omuz çıkığı ateli ya da omuz çıkığı amacıyla sarfedilen omuzluklarla omuz hareket etmeyen duruma getirilir.
Omuz bandajı, ateli ya da omuz çıkığı amacıyla sarfedilen omuzlukların çıkartılmasından sonra omuz mafsalınin hareket, kuvvet ve kararlılık civarını geri kazandırmak amacıyla fizik tedavi egzersizlerine başlanmalıdır.
Fizik tedavi uzmanı, omuz kaslarını sağlamlaştırmak ve omzun hareket yenekeğini eski durumuna getirmek amacıyla yapabilecek pasif egzersizler konusu ile ilgili hastaya göre bir düzenleme yapmaktadır. Bu devresi hastanın daha rahat geçirebilmesi amacıyla ağrı kesici ya da kas gevşetici ilaçlar kullanılabilir.
Omuzun hareket etmeyen kaldığı rehabilitasyon devresinde dirsek, el bileği ve el hareket açıklığını kaybetmemesi amacıyla kolay egzersizler yapılabilir. Omuzun hareket etmeyen kalacağı devresinin ne kadar süreceği omuz çıkığının durumuna ve hastanın tedaviye verdiği cevaba göre ortopedi ve travmatoloji uzmanı doğrulusunda belirlenir. Omzun hareket etmeyen kalma vakitı hastanın yaşına eşlik eden yaralanmalara göre değişebilmektedir.
Omuz Çıkığı Ameliyatı
Birçok omuz çıkığı ameliyat olmadan başarılı bir biçimde tedavi edilebilmektedir. Omuz çıkığı ameliyatı olmadan tedavi olan şahıslar normal yaşamlarına ve spor aktivitelerine dönebilmektedir. Fakat omuz çıkığının ameliyat gerektirdiği haller da yaşanabilmektedir. Genç yaşta, aktif sporcu ve ağır işlerde çalışan genç hastalarda ve yineleyen çıkıklarda cerrahi tedavi ideal seçenektir
Omuz çıkığı ameliyatının amacı, omuzun olası bulunduğu kadar geniş hareket uzaklığını korurken omuzu yerinde tutmaktır. Bu genelde çıkık esnasında hasar gören yapıların onarımı ile yapılır. Bu, yırtık labrumun ve etrafındaki yapıların onarım edilmesini içerebilir.
Artroskopik Omuz Çıkığı Ameliyatı (Omuz Çıkığı Kapalı Ameliyatı)
Ortopedi eksperleri omuz çıkığının şekline göre değişmekle beraber fazlası vakit hastanede daha az kalmayı gerektiren ve daha acele iyileşme olanağı gerçekleştiren omuz çıkığı kapalı ameliyatı olarak da tanınan artroskopik omuz ameliyatını tercih etmektedir.
Artroskopik omuz çıkığı ameliyatlarında ufak kesilerden omuzun amacıylae ucunda ışık tespit edilen ufak bir kamera ve ameliyata kullanılacak cerrahi aletler yerleştirilir. Eklemin iç evresinde ne bir görüş gerçekleştiren artroskopik cerrahide tendonlar, bağlar ve labrumdaki ufak ayrıntıları göstermek amacıyla görüntü fazlası kez büyütülebilir. Bu sayede çevredeki dokulara zarar vermeden onarım edilecek bölgeye ulaşılır.
Artroskopik omuz ameliyatlarında yineleyen omuz çıkıkların onarımiyle birlirte rotator manşet yırtıkları, kemik çıkıntılarını tıraşlaması, labrum yırtıkları onarımi, bağ onarımi de yapılabilmektedir.
Omuz çıkıklarında açık cerrahi tekniklerde kullanılmaktadır. Ortopedi uzmanı, yinelanan yaralanmaların namacıyla bulunduğu glenoid kemik kaybını onarım etmek amacıyla, bedenin diğer bir bölümünden kemik grefti adı verdiği bir parça kemik alarak omuza ideal biçimde yerleştirebilir.