SUMAK

Dünyanın dört bir yanısıra ve Türkiye’de en çok sarfedilen baharatlardan biri olan sumak, şifası kadar lezzeti ile tercih ediliyor. Kalp hastalıklarına ve bedende ödem oluşumuna karşı tesiri ile tanınmış sumak baharatı, ülkemizde de yetiştiriliyor. Sumak bitkisine, ülkemizin çoğu kıyısında, kayalık arazilerde, hem de kent merkezlerinde rastlamak mümkün. Sumak yetiştiriciliği ile ilgili ayrıntılı bulguyu Tarfin blog yazımızda bulabilirsiniz.

Çiftçilerimiz amacıyla üstünlüklı tarımsal ve hayvansal girdi alışverişinin adresi olan Tarfin, Tarfin Mobil programı üzerinden, ürün fiyatlarını karşılaştırabilmenize imkân tanıyor. Dilerseniz belirlediğiniz ürünleri, Tarfin yetki sahibi kişi satış noktaları vasıtasıyla sipariş verebilir, peşin ya da hasat vadeli ödeme seçeneklerinden yararlanarak derhal alabilirsiniz. Toprağınıza bereket katmak amacıyla yanınızda olan Tarfin ile alışverişlerinizi tamamlarken, Tarfin Blog üzerinden bilgilerinizi tazeleyebilirsiniz.

Kök sürgünleri ile çoğaltılan ve çok senelik bir bitki olan sumağın yetiştiriciliği tohum üzerinden de yapılabiliyor. Ortalama yüzde 75 ile yüzde 80 arasında çimlenme seviyesi tespit edilen tohumlar, toprağa bırakılarak sumak yetiştiriciliğine başlanıyor. Beşli çizgi ekimi tekniği ile, metrekareye 5 ile 10 gram arasında tohum atılarak sumak yetiştiriciliği yapılabiliyor. Doğada rizomları ile çoğalan sumaklar, doğadan toplanan rizomlar üzerinden de üretilebiliyor. Bunun yanısıra kök çelikleri ile de sumak yetiştiriciliği yapabilirsiniz.

Çelik ile üretimde başarı seviyesi %3 ile 5 arasında değişiyor, aşıda ise tutma mümkünlülüğü yüzde 20-30 düzeyine çıkıyor. Yaygın üretim yolu ise doğadaki dip sürgünlerden köklü fidanlar ayırmak ve arazilere dikmek oluyor. Daha çok tüplü olarak imal edilen sumaklar, bir ya da iki ihtiyar ağaçlardan alınan fideler durumunda arazilere dikiliyor. 1 yaşında sumak fidanlarının ortalama boyları 30-40 santimetre, çapları ise 4-8 milimetre arasında değişiyor.

Sumak Yetiştiriciliği amacıyla İklim ve Toprak İsteği Nedir?

Sumak, ormanlar amacıyladeki kayalık alanlarda, güneş alan, kireçli topraklarda daha iyi yetişiyor. Bunun yanısıra, kent merkezlerindeki boş arazilerde ve yol kenarlarında da sumak bitkisinin var olduğunu görmeniz mümkün. Rüzgarlara karşı sağlam olması ve kuraklığa toleransı, bitkinin kısmen basit yetiştirilmesine yardımcı oluyor. Fakat mühim bir nokta var, sumak bitkisi mutlaka gölge alanlarda yetiştirilmiyor. Sumak ağaçları, -15 santigrat derece ile +40 derece arasındaki sıcaklarda, yaşamını sürdürebiliyor.

Hafif Kumlu, orta tınlı, ağır killi ve iyi drenajlı topraklarda, sumak yetiştiriciliğinin daha iyi uygulanabildiğini aklınızda tutmalısınız. Sumak yetiştirilebilmesi amacıyla toprağın organik madde yönünden çok varlıklı olmasına lüzum yok. Gıda maddesinden yoksun topraklarda bile sumak yetiştirilebiliyor. Hatta hava kirliliği olan alanlarda, kent içlerindeki arazilerde bile sumak üretmeniz mümkün. Her sene yeni sürgünlerin kesilmesi koşuluyla, ufak alanlarda bile basitlıkla sumak yetiştirebilirsiniz.

Sumak yetiştiriciliğinde ilgi edilmesi gerekenler

Sumak, az oranda olduğu arazilerde, kısa vakitde yaseneması ile tanınıyor. Hemen derhal 2 sene amacıylade, çok az sayıda sumak bitkisi olan bir arazi, tamamıyla bir sumak tarlasına dönüşebiliyor. Oldukça agresif bir bitki olan sumakların, şayet yasenemasını istemiyorsanız, derli toplu olarak kök sürgünlerini temizlemeli ve dip dalları kesmelisiniz. İstilacı olmasa da agresif özellik taşıması nedeniyle sumak yetiştiriciliğinde derli toplu bakım ehemmiyet arz ediyor.

Sumak bitkisinin hasat dehemmiyeti, temmuz ile eylül ayları arasını gösteriyor. Toplandıktan sonra güneş altında bekletilerek kızartılan sumaklar, suda ekşisi çıkartılarak kullanılıyor. Kalan tortular ise işletmelere satılarak ekşi tozun çıkarılması ve baharat elde edilmesi sağlanıyor.
Sumaklar toplandıktan ve kurtulduktan sonra, uzun vakit bozulmadan kalabildiği amacıyla depolama yönünden çiftçilerimize üstünlük vadediyor.

Sumak yetiştiriciliği yapmadan evvelce sumak ağaçlarının 2 senedan itibaren ürün vermeye başladığını bilmelisiniz. Tam verim amacıyla ise 5-6 sene beklemelisiniz. Sumak yetiştiriciliğinin en mühim üstünlükı, çok uzun seneler ürün alabilmeniz. Öyle ki, sumak bitkileri 20-25 sene vakit ile ürün verebiliyor. Hatta daha sonra gerçekleştireceğiniz gençleştirme budamasıyla tekrar sürgün oluşturup verimi arttırabilirsiniz.
Sumak bitkilerinin bilinen en mühim zararlıları capnodis ve kırmızı örümcek böcekleridir. Böceklerle mücadele yöntemlerini kullanarak, kimyasal ve fiziksel önlemler alarak zararlılardan korunabilirsiniz.

Türkiye’de Sumak Yetiştiriciliği

Daha evvelce kekik yetiştiriciliği amacıyla rastladığımız bilgi, sumakta da karşımıza çıkıyor. Dünyada sumağın en çok doğadan toplandığı ülkelerden biri Türkiye. 2012 senesi bilgilerine göre doğadan toplanan ve ticareti oluşturulan sumak seviyesi 3 ton hesaplanıyor. 2019 senesinde bu oran 18 tona çıkıyor. 2010 senesinde resmi kayıtlara göre sadece 6 yapımcı sisteme kayıtlı olarak sumak yetiştiriciliği yaparken, 2019 senesinde bu sayı 131 yapımcı ve 19.368 dekar üretim alanına çıkıyor. Sumak amacıyla çoğalan talep, saniyesel üretimin yaygınlaşması, dış ticaret imkânı, sumak yetiştiriciliğinin her geride bıraktığımız gün yaygınlaşmasına katkı sağlıyor. Hem de tıbbi ve aRomatik bitki yetiştiriciliği kapsamında dşayetlendirilen sumak yetiştirme çalışmaları, devlet kurumlarınca destekleniyor.